MANAV NE DEMEK?
'Manav' denince aklınıza hemen sebze ve meyve satan yer gelmesin. Bu Manavlar başka. İstanbul'a, fetihten 54 yıl önce yerleşen ve kendilerine has özellikleri olan 7 kez düşündükten sonra konuşan 'Manav milletinden' söz ediyoruz.
Manavları daha önce duymayanlar, yaşadıkları bölgeye geldiklerinde şaşırıyorlar. İlk diyalog ise genelde şöyle gelişiyor: 'Ne milletsin?' 'Manav'. 'Hayır yanlış anladın galiba mesleğini sormuyorum. Ne millet olduğunu soruyorum: Türk müsün, Kürt müsün, Laz mısın, Abaza mısın, Çerkez misin?' 'Hayır Manav'ım.' Yedi kez düşünmeden konuşmayan ve adım atmayan millet diye bilinen Manavlar kendi halinde, sessiz, hoşgörülü, barışçıl bir yapıya sahip. Manavlar, farklı kültürlerle birleştirici çimentosu olarak görülüyor.
Manavlar Anadolu'ya ilk yerleşen Türklere verilen ad. Sayıları 2 milyon civarında. 21 ilde yoğun olarak bulunuyorlar. Sakarya, Kocaeli, Balıkesir, Eskişehir ve Bilecik başlıca yaşadıkları iller. Çanakkale, Bursa, İstanbul, Tekirdağ, Manisa, İzmir, Antalya-Manavgat, Konya, Afyonkarahisar, Uşak, Kütahya, Bolu, Ankara-Nallıhan, Kastamonu, Mersin, Isparta'ya da yerleşmişler. Ayrıca Güneydoğu Anadolu'nun Çermik ve Çüngüş ilçelerinde de bulunuyorlar.
Manav sözcüğünün, Türkistan'daki Kazak-Kırgız ve Sibirya'daki Yakut (Saha) Türklerinde kullanılan, koruyucu soylu kişi ve boy beyi anlamına gelen 'Manap' ve 'Manag'dan geldiği sanılıyor. Eski Türkçede 'v' sesinin olmamasından dolayı, 'Manap' sözcüğündeki 'p' ve 'Manag' sözcüğündeki 'g' sesinin yumuşayarak 'Manav' sözcüğünün ortaya çıktığı düşünülüyor. Orhun Kitabeleri'nde de rastlanan 'manav' kelimesi 'bey' anlamına geliyor.
Manavların olduğu yerde polis yoktu
Batı Anadolu yöresine, Manavların ilk yerleşiminin 1291 tarihinde olduğu biliniyor. Ayrıca Yıldırım Bayezid döneminde İstanbul'un alınması amacıyla yapılan kuşatma kaldırılırken, yapılan anlaşma gereği Sirkeci'de bir Türk mahallesi kurulması şartına uygun olarak Göynük ve Taraklı'dan 760 hane Manav İstanbul'a yerleştiriliyor. Yani İstanbul'a yerleştirilen ilk yerli Türklerin, bu yöreden giden 'Manavlar' olduğu çeşitli kaynaklarca da doğrulanıyor.
Osmanlı Devleti'nin, fethettiği yerleri kendi yurdu yapmak amacıyla Manavları yerleşik kültürlerinden dolayı bu bölgelere yerleştirdiği sanılıyor. Çünkü yerleşik bir kültür formuna sahip olan Manavlar, yerleştirildikleri her bölgede hemen kurulu düzene geçiyor. Ayrıca yerleşik bir yaşam anlayışını benimseyen bu topluluk üyelerinin, bu alanlarda toprağı işlemesi, tarımla uğraşması arazilerin boş kalmasını da önlüyor.
Nüfusunun neredeyse tamamı Manav olan Sakarya'nın tarihi Taraklı ilçesinde hiç olay olmaması sebebiyle polis teşkilatına bile gerek duyulmamış. 20 yıllık ilçede 3 yıl önce AB uyum yasaları çerçevesinde önleyici güvenlik gücü bulundurulması zorunluluğu sebebiyle polis teşkilatı kuruldu. Manavların yoğun olduğu bölgelerde de daha az olay meydana geliyor. Bir Manav olan Taraklı Belediye Başkanı Tacettin Özkahraman, Manav milletinin temkinli, uysal, mülayim, hoşgörülü, barışçıl, yapıcı, geleneklerine ve ülkesine bağlı, sevecen, uyumlu, sorun çıkarmayan ve 'yedi kez düşünmeden adım atmayan ve konuşmayan' bir yapıya sahip olduklarını belirtiyor. Manavların denge unsuru bir toplum olduğunun altını çizen Özkahraman, Osmanlı'nın farklı milletleri bir arada barış içinde tutabilmek için aralarına Manavları yerleştirdiğini dile getiriyor.
***
Gelin, damadı almaya gidiyor
Manavlarda içgüvey evlilikleri oldukça fazla. Manav geleneğinde damat gelini değil, gelin damadı düğünde evinden almaya gidiyor. Ayrıca düğünde damadın arkadaşları damada pişmiş tavuk getirerek birlikte yiyor. Bu gelenek hâlâ var.
Manavlar güzel bir geleneklerini de yüzyıllardır sürdürüyor. Dini bayramlarda namazdan sonra genç-yaşlı hiç kimse bir yere ayrılmayarak caminin avlusunda topluca bayramlaşıyor. Bir halka oluşturarak herkes birbirinin bayramını kutluyor. Adapazarı Budaklar Köyü Muhtarı Cemalettin Başkanat, dini bayramlarda tüm köy halkının toplu bayramlaşmaya katılarak bu geleneği devam ettirdiğini belirtiyor. ZAMAN
MANAV DENİR
Anadolu'ya göç ederek gelen Türkler'den bazıları yerleşik hayata geçerek tarım faaliyetlerinde bulunmaya başlamışlardır. Buna bağlı olarak manavlık, “Batı Anadolu’ya dışarıdan gelen (göçmen/muhacir) ve göçebelikten yerleşmiş (Yörük) nüfus dışında eskiden yerleşmiş köylere / köylülere verilen ad veya “Yerli Halk”, “Yerleşik Türk / Türkmen Topluluğu” ya da “Yerli olan, muhacir olmayan” ve yahut “hareketli nüfusa karşın yerini değiştirmeyen, devamlı olarak orada oturan “Türkçe dışında dil bilmeyen” topluluk üyeleri olarak tanımlanmaktadır.[1] Manavlar, Anadolu Selçuklu'nun bakiyesi olan Türkmen halkıdır.
Balkanlara Karadeniz'in kuzeyinden gelen ve Hıristiyanlığı kabul eden Peçenekler ve Kumanlar gibi Türk toplulukları da dönem dönem Bizans tarafından Anadolu'ya yerleştirilmiştir ve bu toplulukların, yerleşik hayata geçen Oğuz Türkleriyle kaynaşarak Manavları oluşturduğu da düşünülmektedir.
Cevdet Türkay'ın 'Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar' adlı eserinde belirtilene göre Manavlar 'İçel sancağı, Anamur kazası (İçel sancağı) , Manisa kazası (Saruhan sancağı) Düşenbe kazası (Ala iye sancağı) gibi yörelerindeki yörükan taifesidir.' Diğer bir deyişle, Manavlar aslında göçebe Türkmenler olup Anadolu'nun çeşitli yerlerine dağılmış bulunmaktadırlar.
Manav Sözcüğü
Manav kelimesi, öz-Türkçe bir sözcüktür.[2] Zira, Manav deyimine 'Orhun kitabeleri'nde de rastlanmaktadır ve Bey anlamına gelmektedir. Manav sözcüğünün; Türkistan’daki Kazak-Kırgız ve Sibirya’daki Yakut (Saha) Türkleri’nde kullanılan, koruyucu soylu kişi ve boy beyi anlamına gelen “Manap” ve “Manag”dan geldiği sanılmaktadır.
Eski Türkçe’de “v” sesinin olmamasından dolayı, “Manap” sözcüğündeki “p” ve “Manag” sözcüğündeki “g” sesinin yumuşayarak “Manav” sözcüğünün ortaya çıktığı düşünülmektedir. (Örneğin; berim=verim, takuk=tavuk, kagun=kavun vb gibi.) “Manap”ın; Çağatay Türkçesi’nde “asilzâde, asâlet, beyzadelik”, Kırgız Türkçesi’nde “feodal kabilelik üst tabakasının mümessili” veya “Kırgız Lideri”, Kazak Türkçesi’nde “ağa, bey” ile “Manag”ın; Yakut (Saha) Türkçesi’nde “koruyucu, güdücü, bakıcı” anlamlarını taşıması ve de Türkistan’ın kuzey bozkırlarında yaşayan Kırgız ve Kazakların boy ve oymak başlarına “Manap” demeleri ile 1860’larda Kırgızlar’dan Bugu (Geyik) kabilesi ve Sari Bağış boylarının başlarında Manapların yer alması olguları da, “Manavlar=Yerli Türk/Türkmen” görüşünü desteklemektedir.Kırgızistan'daki Manas destanında yer alan ve soylu beylere verilen Manap ifadesi de bunlara ilave edilebilir.
Aynı zamanda manav sözcüğünün Yunan dilindeki 'manavis' sözcüğünden türediği de söylenir. Yunan dilinde manavis, '100 yıldan önce' anlamına gelmektedir. Uzun süredir belli bir bölgede yaşayan halk için, 'bilindi bilineli burada yaşayanlar' anlamında kullanılmaktadır.
Diğer bir yanda, 'manav' sözcüğü, Türkçe'de çiftçilikle uğraşan ve geçimini ürettikleri ürünleri satarak geçinen anlamına da gelmektedir. Anadolu'ya ilk göçen Türkmenler, yerleşik hayata geçip tarım faaliyetlerine başlamış olmalarından bu sözcük kullanılmış olabilir. Bu görüşü destekleyen bir durumda, Osmanlı kayıtlarında saraya ve İstanbul'a sebze-meyve temin eden köylere 'manav köyleri' tabiri kullanılmasıdır. Zira hayvancılığın yapıldığı köylere 'kasap köyleri', arıcılığın yapıldığı köylere 'kovan köyleri', ormancılığın yapıldığı köylere 'tahtacı köyleri' şeklinde tabirlerin kullanıldığı görülmektedir. Bu görüşe göre manav sözcüğünden, tarımla uğraşan Türkmen köylerine takılan bir lakap kastedilmektedir. Daha sonra bu köyler, 18.yy'la birlikte muhacırlerden, hala konar-göçerliğe devam eden Türkmenlerden ve Anadolu'ya gelen diğer unsurlardan kendilerini ayırt etmek için manav lakabını ön plana çıkarmaya başladılar. Zira günümüzde Anadolu'da kendilerini Kasap, Kovan veya Tahtacı olduğunu söyleyen topluluklar da vardır.
Manavların Karakteristik Özellikleri
Türkologlar'a göre, Manavların, Türk soylu olduğunu gösteren en önemli delil, Mongolid karakteristikleridir; Manavlarda gözlerdeki çekiklik ve yuvarlak yüz hatları hemen farkedilebilir. Türkologlar'a göre başka bir delil ise, manavların eski sosyal yaşamda büyük önem tutan ipek böcekçiliğidir. Özellikle Marmara Bölgesi'ndeki manav köyleri Orta Asya'dan gelen alışkanlıklarıyla ipek böceği üreticiliği yapmaktadır. Örneğin; Osmanlı döneminde Bursa'daki ipek kumaşların üretiminde bu ipek böceği üretimini yapan manav köylerinin payı büyüktü. Son yıllara kadar manav köylerinin en büyük geçim kaynağı ipek böcek yetiştiriciliğiydi ve hala bunu sürdüren köyler mevcuttur.
Manavlar, Türkçe'den başka bir dil anlamazlar. Türkçe'den başka sözcükler-ünlemler kullanmazlar. İkinci dilleri ya da mahalli dilleri yoktur.
Geçmişte, yerleşik hayata geçen veya Yerleşik düzene adapte olan Türk toplulukları, Konar-Göçerliğe devam eden Yörük-Türkmen toplulukları ile sorunlar yaşamışlardır. Hatta, Manavlar, konar-göçerliğe devam eden Yörük-Türkmen grupları tarafından yerleşik hayata geçtikleri için küçümsenmişler ve her zaman alaya alınmışlardır. Çoğu zaman Konar-Göçer Yörük ve Türkmenler, göç yolunda karşılarına çıkan yerleşik (manav) Yörük ve Türkmen köyleriyle ters düşmüşlerdir. Bazı zamanlar, Konar-Göçer gruplar manav köylerini talan etmişler ve yerleşik köyler üzerinde baskı kurmuşlardır.
Son derece uysal, mülâyim ve başkası tarafından söylenenlere fazla karşı çıkmayarak yani tartışmayarak geleneksel yaşamlarını sürdüren Manavlar kendi ifadeleri ile; “yedi kez düşünmeden adım atmayan”(yavaş davranan) bir yapıya sahiptirler. Bu uyumlu ve uysal yapıları, başkalarına “sen bilirsin” ya da “siz bilirsiniz” ifadesinin sık kullanılmasında da kendini göstermektedir.
Manavlar, uzun yıllar Rum köyleri ile komşuluk yapmışlar ve uyumlu kişilikleriyle onlarla iyi geçinmeyi başarabilmişlerdir. Ancak kız alıp verme konusunda son derece tutucu davranıp Rumlarla kaynaşmamış ve kendi geleneklerini koruyabilmişlerdir.
Birinci Dünya savaşı sonucunda Osmanlı'nın gittikçe toprak kaybetmesiyle, eski Osmanlı topraklarından Boşnak, Arnavut, Çerkez, Laz, Gürcü gibi anadili Türkçe olmayan göçmenler ile Muhacir diye adlandırılan ve Balkanlar'dan gelen Türk kökenli gruplar Anadolu'ya göçmüşlerdir. Bu dönemde yerli köyler kendilerini göçmenlerden ayırmak anlamında Manav olduklarını belirtmeye başlamışlardır.
Manavlar dışa açılmayı pek tercih etmediklerinden uzun yıllar bu müslüman göçmenlerle dahi evlilik yapmamışlardır. Manavlar geleneklerine bağlı olduklarından daha çok köy yaşamını tercih etmişlerdir. Şehirlerde yaşayanlar da azımsanmayacak kadar çoktur.
Umarım bu bilgiler yeterlidir ve inşallah herkes okuyup gerçekleri öğrenir
MANAV HALKI RUM DEĞİLDİR
NEDENLERİ
* 1. Bu görüşün temel tutarsızlığı, Anadolu'nun yerli ve medeni halkının nasıl olur da kendi dilini kaybedip asimile olabileceği sorusunun yanıtlanamamasıdır. Anadolu kültürüne göre daha düşük seviyede ve göçebe kültüre dayanan Türk kültürü, yerli kültürü nasıl ekarte edeceği sorusunun karşılığının olmamasıdır. İstanbulda bile hala Rumca konuşan Rumlar varken merkezden oldukça uzak köylerde yaşayan Manavların hiç bir zaman Rumca konuştukları gözlenmemiştir. Yıllarca Kürtler köylerinde Kürtçe, Rumların yerine gelen Boşnak, Laz, Çerkez ve Gürcüler kendi köylerinde kendi dillerini rahatlıkla konuşmaktadırlar.
* 2. Köklü bir geçmişi ve dili olan Rumlar, kendi dillerinden tamamen nasıl uzaklaşıp göçebe dilini kullanmaya başladılar? Hiç olmazsa pekçok Rum sözcüğün ve cümle yapılarının Manav köylerinde kullanılması gerekmez miydi?
* 3. Rumların Güçlü Ortodoks yapıları ve İstanbul Patrikhanesi, Türklerin asimilasyonuna ve istilasına karşılık veremedi mi? Manavların inançlarında Ortodoks-Hristiyan izlerine niye rastlanılmamaktadır?
* 4. Manav köylerinin son yıllara kadar en büyük geçim kaynağı ipek böceği yetiştiriciliğiydi. Özellikle İznik ve Bursa bölgesinde ipek böceği yetiştiriciliği yapan manavlar Bursadaki Koza hanın kurulmasını sağlayacak kadar çok üretim yapmaktaydılar. Herkesin bildiği gibi ipek böceği yetiştiriciliği Doğu Asya'dan gelişmiş bir meslektir. Ancak petrol ürünleriyle yapılan sentetik iplik ve kumaşlar ipek böcekçiliğini bitirmiştir. (
kanyon11.tr.gg den alınmıştır.tşk...